Εφτά χρόνια από το θάνατό του. 22 Μάη του 2005. Πέρασαν ήδη εφτά χρόνια. Αλλά ...η σπορά μένει.Εκείνος ο ζευγάς έσπειρε αρκετά στα 91 χρόνια του.
Από τα πρώτα του βήματα ως «τριατατικός»*, στη φυσική συνέχεια ως αντάρτης ενάντια στη ναζιστική κατοχή αρχικά και στην ιμπεριαλιστική επέμβαση στη συνέχεια, συναντάμε έναν σύντροφο που η συνείδησή του διαπερνάται ακριβώς από τη σχέση του με το Κόμμα.
Οι αφηγήσεις για τον Χ. Φλωράκη δεν μπορούν να χωρέσουν ούτε καν στα έτσι κι αλλιώς περιορισμένα όρια μιας τυπωμένης σε βιβλίο «βιογραφίας», πόσο μάλλον σ' ένα αφιέρωμα στην εφημερίδα. Επιλέγουμε, λοιπόν, μερικά απ' αυτά που όπως ο ίδιος έλεγε «την κάθε φορά μας είναι χρήσιμα».
 |
| Με τον Διαμαντή, διοικητή της2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ |
Στρατοδικείο Λάρισας, 1955:
«Οι κομμουνιστές είναι απλοί άνθρωποι, εργατικοί, δεμένοι με τη γη που γεννήθηκαν. Και σ' αυτή τη γη κρίνεται η τύχη τους, μαζί με όλο τον άλλο λαό. Εκείνοι που δεν πιστεύουν σε πατρίδα και που δεν έχουν πατρίδα είναι οι πλουτοκράτες.
Τα πλούτη τούς παρέχουν τη δυνατότητα να ζουν σε όποιον τόπο και σε όποια χώρα επιθυμούν. Η Κατοχή απέδειξε και η σημερινή κατάσταση αποδεικνύει ποιος έχει πατρίδα, ποιος πονά γι' αυτήν και ποιος θυσιάζεται για τη λευτεριά και την προκοπή της.
Σε ό,τι με αφορά προσωπικά εμφορούμαι από τα μεγάλα ιδεώδη του κομμουνισμού. Δεν υπάρχει δύναμη στον κόσμο που να μπορεί να με υποχρεώσει να τα αρνηθώ. Για την πραγματοποίηση της γραμμής του Κόμματος, για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του λαού μας, για την Ελλάδα, με ευχαρίστηση προσφέρω όλες μου τις δυνάμεις και ακόμη, ανεπιφύλακτα, και το πιο πολύτιμο αγαθό για τον άνθρωπο, τη ζωή μου».
216 μήνες, 6.570 μέρες σε φυλακές και εξορίες δεν του άλλαξαν αυτό το δρόμο.
 |
***
Ορισμένοι επιλέγουν να κρατήσουν από τον Χαρίλαο Φλωράκη ψήγματα της σκέψης του που οι ίδιοι θεωρούν ακίνδυνα. Ο ίδιος φρόντισε έγκαιρα, γραπτά, να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους ζουλάπια.
Αντιγράφουμε:
-- «Αν οι εκλογές μπορούσαν ν' αλλάξουν το καπιταλιστικό καθεστώς, σίγουρα οι καπιταλιστές θα τις είχαν καταργήσει...».
-- «Να μην ταυτίζουμε τη δημοκρατία με το κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Ο καπιταλισμός ή ο σοσιαλισμός είναι κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Η δημοκρατία είναι μορφή πολιτικού καθεστώτος. Γι' αυτό και προϋποθέτει: Υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία, πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες των πολιτών και συνθήκες άσκησης αυτών των δικαιωμάτων. Η λειτουργία της δημοκρατίας, όμως, συνδέεται με τις υλικές συνθήκες ζωής μιας κοινωνίας. Συνδέεται με το κοινωνικό - οικονομικό σύστημα κάθε χώρας. Αρα, με την έννοια αυτή, η δημοκρατία δεν είναι αταξική...» (αποσπάσματα από τις προσωπικές σημειώσεις του Χαρίλαου Φλωράκη που δημοσιεύονται στο βιβλίο του Χρ. Θεοχαράτου «Χαρίλαος Φλωράκης, Ο Λαϊκός Ηγέτης», εκδόσεις ΤΥΠΟΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΕ).
***
 |
Ο σ. Χαρίλαος Φλωράκης όχι μόνο δε μετάνιωσε για το δρόμο που επέλεξε, αλλά συνήθιζε να επαναλαμβάνει ότι τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσε ξανά, αν αυτό μπορούσε να γίνει. Γιατί γνώριζε ότι δεν είχε κάνει λάθος. Γιατί γνώριζε ότι η ζωή ομορφαίνει περισσότερο και ότι η ανθρώπινη υπόσταση καταξιώνεται μόνο στον αγώνα για την αλλαγή της κοινωνίας.
Οταν άρχισε η αντεπανάσταση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στη διάρκειά της και μετά, τότε που ακόμη και επιφανείς ηγέτες πολλών Κομμουνιστικών Κομμάτων υποχώρησαν και αναδιπλώθηκαν, ο σ. Χαρίλαος Φλωράκης αποτέλεσε μια από τις εξαιρέσεις του κανόνα. Εμεινε όρθιος, υπεράσπισε το ΚΚΕ, κόντρα σε εκείνους που μεθόδευαν τη διάλυσή του με τη βοήθεια και την παρασκηνιακή συμμετοχή αστικών δυνάμεων. Ηταν αποφασιστική η συμβολή του στη λεγόμενη «πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ», το 1990, καθώς και στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1991), τότε που επιχειρήθηκε η «μεγάλη έφοδος» για τη διάχυση του ΚΚΕ στον τότε Συνασπισμό. Τότε που το Κόμμα μας χτυπήθηκε από μέσα, στο όνομα της «ανανέωσης», που σήμαινε την προσαρμογή του ΚΚΕ στο σύστημα. Ο σ. Χαρίλαος δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι ήταν δυνατό να γίνει και το παραμικρό θετικό σε τούτο τον τόπο δίχως την ύπαρξη του ΚΚΕ.
Εγνοια μόνιμη
 |
«Η διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης των μαζών αναπτύσσεται σε συνθήκες βαθιάς κρίσης της ιδεολογίας της άρχουσας τάξης και ανόδου της ακτινοβολίας των προοδευτικών ιδανικών. Ακόμα και του σοβαρού πλήγματος που δέχτηκε η θεωρία και πρακτική του χυδαίου αντικομμουνισμού της "εθνικοφροσύνης" και της υποτέλειας, στην οποία στήριξε η άρχουσα τάξη ολόκληρη τη μεταπολεμική πορεία της Ελλάδας.
Θα ήταν όμως λάθος να υποθέσουμε ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές στις συνειδήσεις των μαζών βρίσκουν αυτόματα συνεπή προσανατολισμό, ότι όλες οδηγούν σε θετικά πολιτικά αποκρυσταλλώματα και τοποθετήσεις. Πέρα απ' αυτό τα νέα κοινωνικά στρώματα και δυνάμεις, που πυκνώνουν το μαζικό κίνημα, μπάζουν στο επαναστατικό κίνημα μιαν ολόκληρη κλίμακα αστικών και μικροαστικών ιδεών, ρεφορμιστικών ή δεξιών και "αριστερών" οπορτουνιστικών αντιλήψεων. Ακόμα, η άρχουσα τάξη καταβάλλει επίμονες προσπάθειες να εκτρέψει το ριζοσπαστισμό των μαζών σε λαθεμένες κατευθύνσεις, στο αδιέξοδο, να τον συγκρατήσει στα "όρια" της αστικής ιδεολογίας ή να τον σπρώξει στο μικροαστικό σοσιαλισμό ή και τον αναρχισμό (...)
Χρειάζεται ν' αντικρούσουμε τις θέσεις που αρνούνται τον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης στην πάλη για τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό. Που μειώνουν τη σημασία της ταξικής πάλης και του αντιμονοπωλιακού αγώνα και την υποκαθιστούν είτε με το πνεύμα του συμβιβασμού και της ταξικής συνεργασίας, είτε μ' ένα αταξικό εθνικοαπελευθερωτικό εθνικισμό καλυμμένο πίσω από το αντιεπιστημονικό σχήμα της αντιπαράθεσης μητρόπολης - περιφέρειας. Χρειάζεται επίσης να αντιπαλεύουμε τις αντιλήψεις του λεγόμενου "ελληνικού σοσιαλισμού" στις διάφορες παραλλαγές τους, που απολυτοποιούν τις εθνικές ιδιομορφίες και μας καταλογίζουν πως μιμούμαστε τάχα ξένα πρότυπα, για να διαστρεβλώσουν την ουσία του σοσιαλισμού, ν' αγνοήσουν τις γενικές του νομοτέλειες, ν' αρνηθούν την πείρα της οικοδόμησης του υπαρκτού σοσιαλισμού κ.ά.».
* Τριατατικοί λέγονταν τα μέλη του σωματείου Τηλεγραφητών, Τηλεφωνητών, Ταχυδρομικών, μέλος του οποίου ήταν ο Χ. Φλωράκης, τηλεγραφητής ήταν η δουλειά του μέχρι που βγήκε στο βουνό. Ως τηλεγραφητής πρωτογνώρισε μέσα από τις πάμπολλες μεταθέσεις του απ' άκρη σ' άκρη την Ελλάδα.
Θ.Λ.
Μια ζωή ταυτισμένη με το ΚΚΕ
Ο Χαρίλαος Φλωράκης επέλεξε να ταφεί έξω απ' τον Αηλιά, στο Παλιοζογλώπι, για νάχει αγνάντι, λίγο πάνω απ' τη Ραχούλα Καρδίτσας, λίγο πριν την «κάτω δέση» του Ιταμου, εκεί όπου η μανιά Σουλτάνα τον έπαιρνε ζαλίκα για να τον πάει δυο ώρες δρόμο κάτω στην πόλη στο γιατρό, λίγο πιο πάνω από τον έλατο στην καλύβα του Λιανού, λίγο πιο πέρα απ' τη βρύση του Τσιόκι. Εκεί όπου πιτσιρίκος σκαρφάλωνε στα δέντρα για να διαβάσει ώσπου γίνηκε σταυραετός και πέταξε μακριά, απ' τα Αραποκέφαλα ως το Αυγό, απ' τη Κυρα-Βγένα ως τη Μουργκάνα. Κι όταν έφυγε δεν πήρε μαζί του ούτε καν τα γουρνοτσάρουχα.
Στην εκδήλωση που έγινε στις 25 Μάη του 2008 στο Παλιοζογλώπι για τιμηθεί η μνήμη του Χ. Φλωράκη, η Γενική Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα ανάμεσα σε άλλα σημείωσε:
«Ο λαός, στη μεγάλη του πλειοψηφία, αλλά και ένα σημαντικό μέρος της νεολαίας, γνωρίζει αρκετά για τον Χαρίλαο Φλωράκη. Οι πιο πολλοί τον γνωρίζουν ως τον Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του Κόμματος για 17 χρόνια, ως τον επίτιμο Πρόεδρο του Κόμματος για 14 χρόνια. Πολλοί ξέρουν τη μεγάλη δράση του στα χρόνια της Κατοχής, στον ΔΣΕ, την πολύχρονη φυλακή και εξορία του, τα λίγα χρόνια στην προσφυγιά, ώσπου να έλθει στην Ελλάδα για να προσφέρει άμεσα στο σκληρό αγώνα του λαού μας στις άγριες συνθήκες των πρώτων χρόνων της 10ετίας του '50. Τον ξέρουν σαν καπετάν Γιώτη, σαν Χαρίλαο με το γνήσιο λαϊκό προφίλ, τη γλαφυρή και κατανοητή γλώσσα, την αμεσότητα και τον αυθορμητισμό, το πείσμα και την εμμονή στην υπόθεση του γνήσιου πατριωτισμού και διεθνισμού, του σοσιαλισμού».
«Ο Χαρίλαος δεν έγινε Γραμματέας εν μια νυκτί, ανέβηκε σκαλί - σκαλί στην ιεραρχία των αγώνων, έζησε όλες τις φάσεις του, συνδικαλιστής απεργός, μαχητής του ΕΛΑΣ, καπετάνιος του ΔΣΕ, στέλεχος μέσα στο καμίνι του αγώνα, στις συνθήκες της παρανομίας, της φυλακής και της εξορίας, στις συνθήκες της μεταπολίτευσης, στα χρόνια της νίκης της αντεπανάστασης.
Αυτόν τον τόπο ο Χαρίλαος επέλεξε να γίνει το τελευταίο ταξίδι μιας συναρπαστικής ζωής, που αποτέλεσε αναπόσπαστο στοιχείο της Ιστορίας του ΚΚΕ, του εργατικού και λαϊκού κινήματος της πατρίδας μας.
Αυτό το μέρος το αγαπάμε και το σεβόμαστε και εμείς σήμερα, γιατί έδωσε όλα εκείνα τα ερεθίσματα, που μετέτρεψαν ένα σχεδόν παιδί, έναν έφηβο σε έναν συνειδητό και σταθερό αγωνιστή που έμεινε κομμουνιστής ως το τέλος. Εδώ σ' αυτόν τον τόπο μυήθηκε από στελέχη ή απλά μέλη του ΚΚΕ στρατολογημένα ή και αυτοστρατολογημένα ιδιαίτερα από την προσφυγιά που περιέρχονταν από χωριό σε χωριό πότε ως πραματευτάδες, πότε ως ζωέμποροι και πότε ως επαίτες.
Τον συντάραξαν τα βάσανα των καπνεργατών στην αποθήκη επεξεργασίας καπνού του ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ, που κάθε χρόνο ενώνονταν με τους αγρότες που κατέβαιναν από τα χωριά τους και όλοι μαζί πραγματοποιούσαν μεγάλα συλλαλητήρια και διαδηλώσεις. Σ' αυτόν τον τόπο μυήθηκε, σμίγοντας με τα στελέχη και τους εργάτες που μαζεύονταν στο Εργατικό Κέντρο για να σχεδιάσουν πώς θα διεκδικήσουν το δίκιο τους. Και όπως ο ίδιος διηγείται (...) αυτό που τον συνέγειρε σαν παιδί ήταν τα ίδια τα εργατικά τραγούδια που διαδέχονταν τις συζητήσεις για το μόχθο και τον πόνο. Μια ζωή ζυμωμένη και ταυτισμένη με το ΚΚΕ, με την εργατική τάξη, με το λαό».
Η μελέτη της ιστορίας φωτίζει το καινούριο που γεννιέται
Το σπίτι όπου έμενε ο Χ. Φλωράκης και το οποίο ο ίδιος κληροδότησε στο ΚΚΕ είναι σήμερα η έδρα του ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ «ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΦΛΩΡΑΚΗΣ». Οπως σημειώθηκε τη μέρα των εγκαινίων του «με τη λειτουργία του τιμάμε και τον κομμουνιστή ηγέτη, τιμάμε ταυτόχρονα την ιστορία του Κόμματος και κυρίως αναδεικνύουμε τη μεγάλη σημασία της επιστημονικής έρευνας όσον αφορά την ιστορία του εργατικού κινήματος, τη γενικότερη ιστορία των λαϊκών αγώνων στον τόπο μας. Με τη λειτουργία του Επιμορφωτικού Κέντρου πιστεύουμε ότι υλοποιούμε το αποχαιρετιστήριο μήνυμα του Χαρίλαου Φλωράκη ότι η σπορά μένει κι όταν οι ζευγάδες φεύγουν. Δεσμευόμαστε ότι η σπορά αυτή θα καλλιεργείται συνεχώς, θα καρπίζει, θα ανανεώνεται, θα βλαστάνει. Δε θα λυπηθούμε κόπους και θυσίες για να γίνει αυτό το Κέντρο φυτώριο ανάδειξης νέων στελεχών και ερευνητών στη μάχη των ιδεών».
Μιλώντας στα εγκαίνια του Κέντρου η Γενική Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα σημείωνε:
«Η μελέτη της ιστορικής πείρας του κινήματος και του Κόμματος είναι αδιάσπαστα δεμένες μεταξύ τους. Δίνουμε μάλιστα την ευκαιρία σε νέους και νέες επιστήμονες, σε όλους τους επιστήμονες και ερευνητές, να σκύψουν και στο υλικό που διαθέτει το ΚΚΕ. Δύο λόγοι μάς υπαγορεύουν να απασχολούμαστε με τη συστηματική μελέτη της ιστορίας του κινήματος. Ο ένας είναι ευκολονόητος, καθώς έχει πέσει πέπλος σιωπής, αλλά και διαστρέβλωσης τι πραγματικά αντιπροσωπεύει αυτή η ιστορία. Μακριά από εμάς η ενατένιση του παρελθόντος με σκοπό την ανάμνηση και μόνο, ή τη μηχανιστική μεταφορά των εμπειριών στο σήμερα. Και εδώ συνυπάρχει ο δεύτερος σοβαρός λόγος. Η μελέτη της ιστορικής πείρας έχει μεγάλη αξία και για το σήμερα και για το αύριο. Φωτίζει την ιστορική συνέχεια, αναδεικνύει το καινούριο που γεννιέται, βοηθά στην από θέση αρχών στάση του Κόμματος στις σύγχρονες εξελίξεις.
Βεβαίως, και η ιστορική πείρα του Κόμματος και του κινήματος πρέπει να προσεγγίζεται με την πιο βαθιά μελέτη των συγκεκριμένων κάθε φορά συνθηκών που κυριαρχούσαν. Αν είναι λάθος το χτες να μεταφέρεται μηχανιστικά στο σήμερα, και το αντίθετο είναι λάθος, να κρίνονται τα πάντα με την εκ των υστέρων πείρα.
Οι εξελίξεις δε φαίνονται πάντα μέσα στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που επιτελείται το συγκεκριμένο πολιτικό έργο, οι τάσεις δε διαγράφονται αδρά μέσα σε μια καθορισμένη χρονική στιγμή, αλλά πολύ μακροπρόθεσμα. Επομένως, η ιστορική εξέταση μπορεί να οδηγήσει και σε νέα συμπεράσματα με τις δυνατότητες που δίνει η εκ των υστέρων εξέταση και αφού έχουν ολοκληρωθεί οι συγκεκριμένες διαδικασίες. Με αυτήν την έννοια η ιστορική έρευνα μπορεί να συμβάλει και στο σήμερα.
Είμαστε και θα παραμείνουμε το Κόμμα που γνωρίζει πολύ καλά ότι δίχως ανάπτυξη της θεωρίας μας, δίχως την επιστημονική ανάλυση των φαινόμενων και των εξελίξεων, σε συνδυασμό με την ανυποχώρητη πρωτοπόρα δράση, θα γίνουμε ένα συμπαθητικό για την αστική τάξη κακέκτυπο, ένα επιζήμιο κακέκτυπο για το λαϊκό κίνημα.
Δίχως θεωρητική, επιστημονική δραστηριότητα δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στην αποστολή μας, να συμβάλλουμε στη δημιουργία της νέας κοινωνίας όπου στις σημαίες της θα γράφει ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ.
Δε μας τρομάζει καμία δυσκολία όσο μεγάλη και αν είναι. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο 21ος αιώνας θα είναι αιώνας ανασύνταξης των επαναστατικών δυνάμεων, της αντίκρουσης της επίθεσης του διεθνούς κεφαλαίου, της αποφασιστικής αντεπίθεσης. Θα είναι αιώνας μιας καινούριας ανόδου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και μιας σειράς κοινωνικών επαναστάσεων.
Η αισιοδοξία είναι ρεαλιστική, απορρέει από τη δύναμη της γνώσης. Ακριβώς γι' αυτό παραμένουμε αμετακίνητοι στους σκοπούς μας, έχουμε πλήρη συνείδηση ότι απαιτείται διαρκής αγώνας στον τομέα της θεωρίας, των ιδεών, στην προετοιμασία των νέων γενιών.
Εχει σημασία η νέα γενιά να αφομοιώσει δημιουργικά την ιστορική πείρα, ώστε να ανταποκριθεί στα μεγάλα βάρη που θα σηκώσει τα επόμενα χρόνια».
Αντανάκλαση: Ριζοσπάστης